تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنج ساله ششم توسعه
مقاله مشترک با محمدجواد زاهدی و امیر ملکی و پروین علی پور
تاريخ :
هفتم دی 1396 ساعت 11:05
|
|
کد : 7826
|
علی پور، پروین و محمدجواد زاهدی و امیر ملکی و محمدرضا جوادی یگانه (1396) «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران» فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. دوره 6. شماره 2. تابستان 1396. صص 203-229 (لینک مقاله در مجله)
چکیده
نظام برنامهریزی در ایران، از گفتمانهای سیاسی و اجتماعی حاکم تأثیر میپذیرد و جایگاهی که این گفتمانها برای سوژهها و مقولهها قائلاند، در برنامههای توسعه بازنمایی میشود. از جمله سوژههای بسیار مهم، مسئلۀ «زنان» است. بسته به اینکه سوژۀ زنان در چه حوزۀ گفتمانی قرار دارد، معانی و هویتهای مختلفی به خود میگیرد. همین معانی متفاوت است که در نظام برنامهریزی تبلور مییابد و بهنوبۀ خود به برقراری عدالت جنسیتی یا تداوم نابرابری جنسیتی منجر میشود. پژوهش حاضر، به مطالعۀ کشمکشهای کنونی جامعۀ ایران بر سر هژمونی معنایی در حوزۀ زنان (تطور گفتمانی) و بازنمایی بحث عدالت جنسیتی در برنامۀ ششم توسعه با روش تحلیل گفتمان لاکلو و موفه میپردازد. یافتهها در بحث تطور گفتمانی نشان میدهد که گفتمان اعتدال که به تعبیر فرکلافی حاصل دیالکتیک گفتمانی اصلاحطلبی و اصولگرایی است، دالهای تهی را در حوزۀ گفتمانگونگی بازیابی میکند و معنای جدیدی به آنها میدهد. برایناساس، نشانگان «اشتغال زنان»، «فرصتهای برابر»، «رفع موانع حقوقی»، «خانوادهگرایی»، «بیتوجهی به جنسیت» و «رفاه و بیمۀ زنان» را در پیوند با دال کانونی «برابری زن و مرد» مفصلبندی میکند. همچنین تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامۀ ششم توسعه، نشانگر آن است که گفتمان حاکم بر برنامۀ ششم، با نشانهای محوری با عنوان «عدالت جنسیتی» و با مدلولهای «فرصتهای شغلی»، «سلامت و بهداشت»، «باسوادی زنان»، «اصلاح نظام حقوقی» و «مشارکت در تصمیمسازی و تصمیمگیری» شکل گرفته است که این نشانههای معنایی، بهترتیب دربرگیرندۀ عدالت اقتصادی، عدالت بهداشتی، عدالت آموزشی، عدالت حقوقی و عدالت سیاسی هستند. اگرچه این دالها در متن برنامه، معناهای مستتر در مفاهیم را بهطور کامل پوشش نمیدهند، میتوان امیدوار بود که با اجرای برنامۀ ششم توسعه، زمینههای لازم برای نهادینهشدن مطالبات مدنی در موضوع برقراری عدالت جنسیتی در جامعه فراهم و نقش زنان در توسعۀ کشور پررنگتر شو
|