منتشرشده در سایت انجمن علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران (اینجا). 20 آبان 1393
فایل صوتی سخنرانی هم از اینجا قابل دریافت است. تصاویر را هم از اینجا ببینید.
چندی پیش شبکه فارسی زبان “من و تو” به تبلیغ و در نهایت پخش مستندی به نام “انقلاب ۵۷″ مبادرت ورزید. این مستند شامل پنج قسمتِ تقریبا دو ساعتی است که با نگاهی جانبدارانه نسبت به دوران حکومت محمدرضاشاه از آخرین سالهای سلطنت پهلوی دوم شروع شده و با انقلاب اسلامی ایران پایان مییابد. انجمن علمی جامعهشناسی دانشگاه تهران از آنجا که مستند انقلاب ۵۷ را نسبت به دیگر مستندهای موجود در این زمینه از بیطرفی بیشتر و اسناد دست اولتر برخوردار دید تصمیم به برگزاری سلسلهجلساتی درباره نقد و بررسی این مستند گرفت که اولین جلسه آن در تاریخ بیست آبان ماه ۱۳۹۳ در سالن شهید مطهری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از ساعت چهار تا شش بعدازظهر برگزار گردید. این جلسه در ابتدا قرار بود با حضور دکتر جوادی یگانه (استاد جامعهشناسی دانشگاه تهران) و عماالدین باقی (پژوهشگر و محقق در زمینه تاریخ معاصر) برگزار گردد که متاسفانه دانشگاه بنا به دلایلی! با حضور آقای باقی موافقت نکرد و جلسه اول فقط با حضور یکی از سخنرانان برگزار گردید. به همین علت جلسه در ابتدا با پخش نیمی از قسمت اول این مستند آغاز شد و در ادامه با سخنرانی دکتر جوادی یگانه به کار خود پایان داد که در ادامه به گزارش مختصر سخنرانی دکتر جوادی یگانه در رابطه با مستند میپردازیم.
بحث دکتر جوادی یگانه از دو بخش تشکیل شد: بخش نخست درباره کیفیت مستند بود که بنا به گفته ایشان چیزهایی در این مستند نشان داده شده است که بینظیر است و مطالب و اَسناد مفصلی که در این مستند با ارجاع به منابعی که در آخر هر قسمت آورده میشود تا به حال در دسترس ما مخاطبان نبوده است. که احتمال میرود این انبوه از مطالب دست اول نشانگر این باشد که خاندان سلطنتی به هنگام خروج از ایران تمامی آرشیوها و منابع موجود را با خود برده و در اختیار این شبکهها گذاشتهاند. اما از جهتی دیگر هم بنا به قول ایشان باید مستندسازی را از این شبکهها یاد گرفت، چراکه به جز بعضی نکات مثلا وفات آقا مصطفی خمینی و یا واقعه مسجد جامع کرمان در ۲۴ مهر ۵۷ چیز دیگری را فروگذار نکرده و همه چیز را بصورت مفصل و کاملا مستند، بدون هیچ حذف و ساانسوری آوردهاند، تا جایی که سخنرانی امام در بهشت زهرا را با قسمتهای قبل و بعد از آن را نیز بصورت کامل پخش میکنند. بنابراین با اینکه ما با این شبکه خارجی نسبتی نداریم و اهدافش را نمیپسندیم اما باید کار آنها را تقدیر کنیم که توانستهاند از آن دوره که ما هیچ منبع مکتوب و شفاهی محققانهای در دست نداریم چنین روایت تاریخی مستند و کاملی عرضه کنند.
اما بخش دوم سخنان دکتر جوادی به تحلیل و نقد و بررسی بعضی از زوایای پنهان و گنگ مستند اختصاص داده شد و ایشان با نگاهی موشکافانه و متکی بر اسناد تاریخی و البته با تحلیلی جامعهشناسانه بعضی از شکافهای موجود در مستند را آشکار کردند. چرا که به گفته خودشان اگرچه این مستند تماماً حقیقت است، اما تمام حقیقت نیست و بعضی از زوایای مهم تاریخی را برای رسیدن به هدف خاص خود بصورت خیلی ماهرانه نشان نداده است. که دکتر جوادی بصورت مبسوط و مفصل به تحلیل و بررسی این شکافهای موجود در مستند پرداختند و همه آنها را آشکار کرده و نقش آنها را در روند شکلگیری انقلاب اسلامی نشان میدهند. که به دلیل اینکه فایل سخنرانی ایشان در سایت انجمن علمی جامعهشناسی پیوست شده است در اینجا دیگر به گزارش این سخنان نمیپردازیم.
بخش نهایی این جلسه هم با پرسش و پاسخ دانشجویان و دکتر جوادی یگانه به پایان رسید.
انجمن علمی جامعهشناسی امید این را داد که در هفته آینده با کمک دیگر اندیشمندان در این حوزه از جنبههایی دیگر نیز به این مستند و موضوع انقلاب اسلامی ایران بپردازد و آن را مورد واکاوی و بازاندیشی قرار دهد.
نگارش و تنظیم گزارش: وحید فروزنده