بسمه تعالي
دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران
طرح درس نظريه هاي جامعه شناسي-2
نيسمال دوم 1389-1388
شنبه ، 10:30-12:30
محمدرضا جوادي يگانه
درس نظريه هاي جامعه شناسي-2، به بررسي افکار و انديشه هاي کلاسيک صاحبنظران جامعه شناسي از کارل مارکس تا تالکوت پارسونز مي پردازد. طبيعتا نمي توان تمام صاحب نظران کلاسيک و نيز تمام افکار آنها را بررسي کرد. به همين دليل تلاش مي شود تا علاوه بر آشنايي اجمالي با جامعه شناسان کلاسيک، دو اثر اصلي در جامعه شناسي (از مارکس و وبر) نيز مرور شود. منبع اصلي اين درس سه کتاب: آرون (1364: فصول ماركس، دوركيم، و وبر)، کوزر (1369: فصول زيمل، پارتو، وبلن، کولي، و ميد) و روشه (1376: در باره پارسونز) است. بر همين اساس، منابع اصلي عبارتند از:
آرون، ريمون (1364) .مراحل اساسي انديشه در جامعه شناسي. ترجمه باقر پرهام. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي. فصول کارل مارکس (151-221)؛ دورکيم (343-431)؛ وبر (537-619).
كوزر، ليوئيس (1369) .زندگي و انديشه بزرگان جامعه شناسي. ترجمه محسن ثلاثي. تهران: علمي. فصول زيمل (247-296)؛ وبلن (356-406)، کولي (409-441)؛ ميد (443-472)؛ پارتو (511-560).
ماركس، كارل و فردريك انگلس (1379) «مانيفست كمونيست» در: لئو پانيچ و كالين ليز. مانيفست پس از 150 سال. ترجمه حسن مرتضوي. تهران: آگه. 275-317.
وبر، ماكس (1373) .اخلاق پروتستان و روح سرمايه داري. ترجمه عبدالكريم رشيديان و پريسا منوچهري كاشاني. تهران: علمي و فرهنگي.
روشه، گي (1376) .جامعه شناسي تالکوت پارسونز. ترجمه عبدالحسين نيک گهر. تهران: تبيان. فصل دوم: نظريه عمومي کنش (صص 55-90)
اما سه كتاب كرايب (1382) (در باره ماركس، دوركيم، وبر و زيمل)، كالينيكوس (1383) (در باره ماركس، Lوبر،L دوركيم، و پارسونز)، و جاناتان ترنر و ال بيگلي (1370) (در باره هر مارکس، وبر، دورکيم، زيمل، پارتو و ميد) براي توضيح و تبيين نظريات اين صاحبنظران مفيد است و مي توان به آن مراجعه كرد. بعلاوه،O در باره مارکس، دورکيم و وبر تقريبا آثار اساسي آنها ترجمه شده است، كه مهمترين منابع آنها در شرح هر درس آمده است. در باب منابع تمكيلي، تلاش شده تا از ميان انبوه منابع فارسي، آن بخشي انتخاب شود كه مهمتر و مفيدتر است. لذا منابع تکميلي عمومي عبارت است از:
ترنر، جاناتان اچ. و ال بيگلي (1370) .پيدايش نظريه جامعه شناختي. (دو جلد) ترجمه عبدالعلي لهسايي زاده. شيراز: دانشگا ه شيراز.
كالينيكوس، آلكس (1383) . درآمدي تاريخي به نظريه اجتماعي. ترجمه اكبر معصوم بيگي. تهران: آگه.
كرايب، يان (1382) .نظريه اجتماعي كلاسيك. ترجمه شهناز مسمي پرست. تهران: آگه.
*******************************************
شرح درس
؏ جلسه اول: 17 بهمن
کليات و طرح درس. شيوه ارائه خلاصه ها.
کليات انديشه اجتماعي و نظريه اجتماعي
؏ جلسه دوم: 1 اسفند
کارل ماركس: زندگي و زمانه. مانيفسيت.
ماركس، كارل (1377) .هجدهم برومر لويي بناپارت. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز.
مك له لان، ديويد (1379) .كارل ماركس. ترجمه عبدالعلي دستغيب. تهران: پرستش.
ماركس، كارل و فردريك انگلس (1379) «مانيفست كمونيست» در: لئو پانيچ و كالين ليز. مانيفست پس از 150 سال. ترجمه حسن مرتضوي. تهران: آگه. 275-317.
؏ جلسه سوم: 8 اسفند
***تحويل خلاصه مانيفست مارکس
کارل ماركس. سرمايه. از خودبيگانگي.
ماركس، كارل (1385) .سرمايه. جلد اول. ترجمه ايرج اسكندري. تهران: فردوس.
لوويت، كارل (1386) .ماكس وبر و كارل ماركس. ترجمه شهناز مسمي پرست. تهران: ققنوس.
؏ جلسه چهارم: 15 اسفند
اميل دوركيم: زندگي و زمانه اجتماعي. روش شناسي. نظريه ديني.
دوركيم،L اميل (1343) .قواعد روش جامعه شناسي. ترجمه عليمحمد كاردان. تهران: دانشگاه تهران.
هيوز، استوارت ه. (1369) .آگاهي و جامعه. ترجمه عزت الله فولادوند. تهران:L انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي.
دوركيم،L اميل (1383) .صور بنياني حيات ديني. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز.
؏ جلسه پنجم: 22 اسفند
اميل دوركيم: تقسيم كار اجتماعي. خودكشي.
دوركيم،L اميل (1378) .خودكشي. ترجمه نادر سالار زاده اميري. تهران: علامه طباطبايي.
دوركيم،L اميل (1381) .در باره تقسيم كار اجتماعي. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز.
؏ جلسه ششم: 14 فروردين
جورج زيمل: زندگي و زمانه. فلسفه پول. سنخ هاي اجتماعي. سلطه.
زيمل،L جورج (1378) «شكل هاي سلطه» در لوئيس كوزر و برنارد روزنبرگ. نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي. تهران:L ني. 145-149.
زيمل،L جورج (1378) «غريبه» در لوئيس كوزر و برنارد روزنبرگ. نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي. تهران:L ني. 527-532.
زيمل، گئورگ (1369) «جامعه شناسي جامعه پذيري» درجي اچ آبراهامز. مباني و رشد جامعه شناسي. جلد اول. تهران: چاپخش. 383-399.
زيمل، گئورگ (1386) .مقالاتي در باره تفسير در علم اجتماعي. ترجمه شهناز مسمي پرست. تهران: شركت سهامي انتشار.
فريزبي، ديويد (1386) .گئورگ زيمل. ترجمه شهناز مسمي پرست. تهران: ققنوس.
واندنبرگ، فردريك (1386) .جامعه شناسي جورج زيمل. ترجمه عبدالحسين نيك گهر. تهران: توتيا.
بودون، ريمون (1383) «گئورگ زيمل: عوامل اجتماعي شناسايي» .مطالعاتي در آثار جامعه شناسان كلاسيك. جلد دوم. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز. 163-213.
كوزر، لوييس (1384) .نظريه هاي تقابل اجتماعي. ترجمه عبدالرضا نواح. اهواز: رسش.
؏ جلسه هفتم: 21 فروردين
جورج زيمل: جامعه شناسي صوري. تضاد فرهنگ نوين.
زيمل، گئورگ (1389) «تضاد فرهنگ مدرن» ترجمه هاله لاجوردي. ارغنون. 18.
زيمل، گئورگ (1372) «كلانشهر و حيات ذهني» ترجمه يوسف اباذري. نامه علوم اجتماعي. 2 (3): 53-66.
زيمل،L جورج (1378) «مجموعه هاي دوتايي و سه تايي» در لوئيس كوزر و برنارد روزنبرگ. نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي. تهران: Lني. 71-80..
؏ جلسه هشتم: 28 فروردين
***تحويل خلاصه اخلاق پروتستان وبر به همراه کتاب
ماکس وبر: زندگي و زمانه. روش شناسي اجتماعي. جامعه شناسي سياسي
هيوز، استوارت ه. (1369) .آگاهي و جامعه. ترجمه عزت الله فولادوند. تهران:L انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي.
فروند، ژولين (1368) .جامعه شناسي ماكس وبر. ترجمه عبدالحسين نيك گهر. تهران: رايزن.
فوگن،L هانس نوربرت (1385) .ماكس وبر. ترجمه محمود رامبد. تهران: هرمس.
وبر، ماكس (1382) .روش شناسي علوم اجتماعي. ترجمه حسن چاوشيان. تهران: مركز.
بودون، ريمون (1383) «ماكس وبر: عقلانيت ارزش شناختي و عقلاني كردن حيات اخلاقي» .مطالعاتي در آثار جامعه شناسان كلاسيك. جلد دوم. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز. 265-328.
؏ جلسه نهم: 4 ارديبهشت
ماکس وبر: اخلاق پروتستان. جامعه شناسي ديني.
بنديكس، راينهارد (1382) .سيماي فكري ماكس وبر. ترجمه محمود رامبد. تهران:L هرمس.
وبر، ماكس (1382) .دين، قدرت و جامعه ترجمه احمد تدين. تهران: هرمس.
وبر، ماكس (1374) .اقتصاد و جامعه. ترجمه عباس منوچهري و مهرداد ترابي نژاد و مصطفي عماد زاده. تهران: مولي.
وبر، ماكس (1370) .دانشمند و سياستمدار. ترجمه احمد نقيب زاده. تهران: دانشگاه تهران.
صدري، احمد (1386) .جامعه شناسي روشنفكران ماكس وبر. ترجمه حسن آبنيكي. تهران: كوير.
ترنر، برايان (1379) .ماكس وبر و اسلام: گزارشي انتقادي. ترجمه سعيد وصالي. تهران: مركز.
بودون، ريمون (1383) «اخلاق پروتستاني ماكس وبر: جمع بندي بحث هاي انجام شده در اين زمينه» .مطالعاتي در آثار جامعه شناسان كلاسيك. جلد اول. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز. 50-91.
لوويت، كارل (1386) .ماكس وبر و كارل ماركس. ترجمه شهناز مسمي پرست. تهران: ققنوس.
وبر، ماكس (1373) .اخلاق پروتستان و روح سرمايه داري. ترجمه عبدالكريم رشيديان و پريسا منوچهري كاشاني. تهران: علمي و فرهنگي.
؏ جلسه دهم: 11 ارديبهشت
آزمون ميان ترم. مارکس و وبر
؏ جلسه يازدهم: 18 ارديبهشت
ويلفرد پارتو
پاره تو، ويلفرد (1369) «ذهن و جامعه» درجي اچ آبراهامز. مباني و رشد جامعه شناسي. جلد دوم. تهران: چاپخش. 595-635.
لوپرباتو، جوزف (1373) «ويلفرد پارتو: Lديدگاه زيست شناسي اجتماعي، نظام و انقلاب» در ايروينگ زايتلين و ديگران. آينده بنيانگذاران جامعه شناسي. ترجمه غلامعباس توسلي. تهران: قومس. 101-141.
بودون، ريمون (1383) «پديده ايدئولوژي: در حاشيه قرائتي از نوشته هاي پارتو» .مطالعاتي در آثار جامعه شناسان كلاسيك. جلد اول. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز. 220-265.
بودون، ريمون (1383) «ويلفرد پارتو: عقلانيت و ناعقلانيت باورها» .مطالعاتي در آثار جامعه شناسان كلاسيك. جلد دوم. ترجمه باقر پرهام. تهران: مركز. 214-264.
؏ جلسه دوازدهم: 25 ارديبهشت
جورج هربرت ميد، چارلز هورتون کولي
ميد، جورج هربرت (1378) «دروني کردن کنترل اجتماعي» در لوئيس كوزر و برنارد روزنبرگ. نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي. تهران: Lني. 115-124.
ميد، جورج هربرت (1378) «بازي گري، بازي و ديگر تعميم يافته» در لوئيس كوزر و برنارد روزنبرگ. نظريه هاي بنيادي جامعه شناختي. تهران: Lني. 252-261.
اشلي، ديويد و ديويد مايکل اورنشتين (1383) .نظريه جامعه شناسي: اصول و مباني کلاسيک. ترجمه سيد علي اکبر ميرحسيني. کرمان: دانشگاه شهيد باهنر. فصل 13: ميد (صص 471-510).
ديليني، تيم (1387) .نظريه هاي کلاسيک جامعه شناسي. ترجمه بهرنگ صديقي و وحيد طلوعي. تهران: ني. فصول 8 (چارلز کولي) و 9 (جورج هربرت ميد) (صص 227-286).
؏ جلسه سيزدهم: 1 خرداد
تورستين وبلن
وبلن، تورستين (1383) .نظريه طبقه مرفه. ترجمه فرهنگ ارشاد. تهران. ني.
اشلي، ديويد و ديويد مايکل اورنشتين (1383) .نظريه جامعه شناسي: اصول و مباني کلاسيک. ترجمه سيد علي اکبر ميرحسيني. کرمان: دانشگاه شهيد باهنر. فصل 12 (صص 443-470).
ديليني، تيم (1387) .نظريه هاي کلاسيک جامعه شناسي. ترجمه بهرنگ صديقي و وحيد طلوعي. تهران: ني. فصل 10 (تورشتاين وبلن) (صص 287-318) .
؏ جلسه چهاردهم: 8 خرداد
تالکوت پارسونز
هميلتون، پيتر (1379) .تالکوت پارسونز. ترجمه احمد تدين. تهران: هرمس.
سيدمن، استيون (1386) .کشاکش آرا در جامعه شناسي. ترجمه هادي جليلي. تهران: ني. صص 97-110.
پاره تو، ويلفرد (1369) «ذهن و جامعه» درجي اچ آبراهامز. مباني و رشد جامعه شناسي. جلد دوم. تهران: چاپخش. 595-635.
ديليني، تيم (1387) .نظريه هاي کلاسيک جامعه شناسي. ترجمه بهرنگ صديقي و وحيد طلوعي. تهران: ني. فصل 12 (تالکوت پارسونز) (صص 347-378) .
*******************************************
شيوه نمره دهي
- حضور و مشارکت در کلاس: نمره منفي براي غيبت (بيش از 2 جلسه غيبت، هر جلسه 1 نمره کسر مي شود. هر 2 جلسه تاخير، يک جلسه غيبت محسوب مي شود. بعد از هر جلسه، به هيچ وجه تاخير و غيبت آن جلسه اصلاح نخواهد شد.). نمره مشارکت در کلاس (انتقاد و پرسش و حضور موثر در مباحث) به نمره کل اضافه مي شود.
- خلاصه ها: 4 نمره (خلاصه کتاب اخلاق پروتستان 1.5 نمره. حاشيه نويسي کتاب 1.5 نمره.خلاصه مانيفست مارکس. 1 نمره) خلاصه ها تنها در ابتداي كلاس (در تاريخ مشخص شده در طرح درس) تحويل گرفته مي شود. براي هر يك از دو متن، بايد خلاصه اي از آن متن ذكر شود. اين خلاصه بايد تمام-نما باشد و خلاصه اي از تمام مطالب ذكر شده را داشته باشد و در حد دو صفحه براي مانيفست و يک صفحه براي هر فصل کتاب اخلاق پروتستان باشد. يک راهنماي خوب در اين باره، بخش «چگونه بخوانيم» از کتاب روش تحقيق در علوم اجتماعي نوشته ريمون کيوي و لوک وان کامپنهود (ترجمه عبدالحسين نيک گهر، نشر توتيا، 1370، صص 55-43) است،L كه خلاصه اي از بخشي از كتاب خودكشي دوركيم را ارائه كرده و به يك مدل نظري رسيده است. براي نگارش خلاصه يک صفحه اي از هر فصل، بايد ايده ساختاري هر پاراگراف در يک جمله خلاصه شود (و کنار آن، در کتاب نوشته شود)، و در نهايت هر فصل، بر اساس آن ايده هاي ساختاري، در يک صفحه خلاصه شود و ترجيحا، مطالب به صورت علّي مرتب شود، بگونه اي که چينش منطقي مطالب لحاظ شود.
- آزمون ميان ترم: 6 نمره. از مباحث مطرح شده در باره مارکس و وبر است. استفاده از خلاصه هاي دو متن در جلسه آزمون آزاد است.
- آزمون پايان ترم: 10 نمره (آزمون پايان ترم، از كتاب آرون، كوزر و روشه، بجز مطالب مرتبط با مارکس و وبر است.)